por amarxedotempo | Mar 17, 2013 | Marxe
Unha vez vin na Praza do Pescado de Xinzo de Limia, alá polos anos cincuenta, un tipo ruín pegándolle unha malleira a un home xa maior, que mentres recibía os golpes non deixaba de chorar como se fose un neno. Eu asistía impotente ao espectáculo e non podía comprender que Deus en persoa non baixase do ceo a reparar directamente unha inxustiza tan horrible. Que a cousa se resolvese no futuro, o día do Xuízo Final, tal como aprendera na catequese, non me consolaba en absoluto; máis ben me parecía moi mal.
Nese instante, pola Rúa de Atrás, vin chegar ao Faustino Portela, un carpinteiro grande e forte da nosa vila, que tiña fama, polo menos entre os rapaces, de ser un dos homes máis fortes de toda a Limia. En canto se decatou do que pasaba, pousou un serrón que traía na man e dun par de lapadas fixo … Seguir leyendo
por amarxedotempo | Mar 16, 2013 | Marxe
Non tiven a sorte de coñecer a Ignacio Ellacuría, o xesuíta español asasinado no Salvador, pero amigos meus que o trataron, algúns deles moi de cerca, coinciden en que a morte non o debeu sorprender demasiado, sobre todo cando se decatou de que nin os bispos, despois do atentado contra monseñor Romero, quedaban a salvo da brutalidade arrogante dos militares.
Desde entón, Ellacuría esperaba o golpe, aínda que probablemente, el que era un home bo, non puido imaxinar que aquel acabase sendo tan cruel e tan salvaxe. Os militares chegaron de noite, cos rostros cubertos, como bandidos, e foron directos ao cuarto de Ellacuría, que aínda debía estar esperto, quizais lendo ou escribindo. A empurróns levárono ata o patio da universidade onde residía e alí mesmo o liquidaron. El era o verdadeiro obxectivo, o centro exacto do odio. O resto dos mortos, simple trámite, puro bulto para satisfacer o rancor … Seguir leyendo
por amarxedotempo | Mar 15, 2013 | Marxe
Esa señora bosnia que polas noites ve o inferno desde a cama na que xace desde hai cinco anos, asegura que naquel horrendo lugar non hai lume, como ela pensara sempre, senón frío. Polo buraco estreito e longo por onde se lle presenta a visión cada madrugada, chégalle un vento frío que se lle mete nos pulmóns e que lle doe como se un formigueiro de cristais xeados a percorrese por dentro. Entón ponse a rezar para que Deus a libre daquela dor insufrible, pero o demo fai ruído para que os rezos non se escoiten desde o ceo.
O barullo que arma o diaño está feito só cunha lata, pero é tan grande que a muller pensa que vai acabar tola. Ao final, sempre sucede o mesmo: nunha esquina aparece o profeta Elías, que estende unha man cara ao buraco por onde se ve o inferno, pecha o tubo … Seguir leyendo
por amarxedotempo | Mar 14, 2013 | Marxe
Aproveitei o descanso do sábado para ler o libro de Josefina Carabias sobre algúns escritores e outras figuras da vida española da primeira metade deste século. Pareime especialmente no capítulo que lle dedica a Pío Baroja, un novelista que me interesa moito como personaxe e algo menos como escritor. Gustaríame coñecelo, cousa que non puido ser, entre outras razóns por culpa da miña idade, pero tiven a sorte de tratar a moitas persoas que mantiveron unha relación máis ou menos estreita con el, como foron os casos de Domingo García-Sabell, Edmundo Estévez, tamén coñecido como “Alambritos”, Xesús Alonso Montero ou Juan Benet.
Todos eles coincidiron sempre en falar de don Pío como dun señor arbitrario, forma de ser que, se vai unida á naturalidade e ao talento, pode producir uns tipos humanos realmente fantásticos. A García-Sabell escoiteille varias veces aquela historia magnífica do ingreso de Baroja na Real Academia Española, … Seguir leyendo
por amarxedotempo | Mar 13, 2013 | Marxe
Había tempo que non se daban as protestas entre a xente nova, pero como todo volve, agora xorde un movemento novo, de tipo anarquista, nos Estados Unidos. Curiosamente, ten a súa sede central no estado de Oregon, que hai uns anos era un dos máis conservadores do país. Eu aínda recordo unha carta que lle escribiu Antón Risco a Arturo Lezcano, alá a principios dos anos sesenta, desde aquel estado, onde era profesor, contándolle cousas divertidísimas sobre as súas alumnas, que en vez de vestidas, andaban acoirazadas, nunha época na que precisamente en Europa se iniciaba a revolución que tiña como lema Fai o amor e non a guerra.
Contaba o Antón naquela carta que un amigo seu, europeo coma el, lle fixera unha proposición descarada a unha alumna, con palabras educadas, iso si, e a pobre da moza desmaiouse e quedou sen sentido durante uns minutos co medo que … Seguir leyendo
por amarxedotempo | Mar 12, 2013 | Marxe
Nunha das casas que Pablo Neruda tiña en Chile, creo que na de Santiago, hai un cadro pintado por un dos grandes pintores mexicanos amigos del, talvez Siqueiros, que ten trampa. Aparentemente, pasa por ser un retrato do poeta, pero se a un lle descobren unhas poucas claves, como fixo para min o conservador daquela mansión convertida en museo, resulta que no lenzo aparece tamén Matilde Urrutia, que durante algún tempo foi o amor clandestino do escritor, cando este aínda estaba casado con Delia del Carril.
Sobre esta acaba de publicarse en Chile unha biografía. Era unha señora de familia rica, nacida na Arxentina, que desde moi nova se sentiu atraída polo canto, a literatura e o partido comunista. Por todos eses camiños chegou a Pablo Neruda, casado entón cunha muller enorme, que non ensinaba para non meter medo.
A Delia del Carril bautizouna o poeta co nome de La … Seguir leyendo
por amarxedotempo | Mar 11, 2013 | Marxe
No cuarto de estudantes que ocupabamos Arcadio López-Casanova e mais eu na Costa de Xelmírez, en Santiago, alá nos anos sesenta, a luz non se apagaba nunca ata ben entradas as primeiras horas da madrugada. O meu compañeiro empezaba a vivir cando dormen as galiñas. Durante o día era un home calado, incluso algo triste, pero polas noites entráballe unha especie de formiguillo, ás veces aloucado, que o levaba a facer orquestras coa boca, radiar partidos de fútbol ou recitar versos en voz alta.
Daquela, Arcadio só soñaba con ser poeta e para iso consideraba imprescindible gañar o premio Adonais, de gran prestixio en toda España. Polos galardoados, sentía unha devoción sen límites, como se fosen deuses ou santos, sabía os seus versos de memoria e coleccionaba os seus retratos. Por fin, un día gañou o premio.
Aquel furor lírico do meu compañeiro, que a el o convertería nun gran … Seguir leyendo
por amarxedotempo | Mar 10, 2013 | Marxe
Nunha ocasión escoiteille dicir a don Vicente Risco que o pintor galego que fose capaz de pintar ben unha vaca sería o gran pintor do país. Aínda que non conseguín entender o fondo da cuestión, durante algún tempo, cada vez que eu visitaba unha exposición de pintura, observaba se había vacas nos lenzos. Naturalmente acabei desistindo. Agora, pasados os anos, supoño que aquela idea de don Vicente debía ter algún tipo de relación coa súa coñecida admiración pola cultura da India, unha terra que morreu sen poder visitar.
Un amigo meu arquitecto que acaba de regresar dunha viaxe por alá contoume que un día estiveron parados no medio dunha estrada durante perto dunha hora, metidos dentro dun autobús, precisamente por culpa dunha vaca. Ese foi o tempo que o chofer tardou en convencer o animal para que se erguese e os deixase pasar.
Parece que a discusión foi tranquila e … Seguir leyendo
por amarxedotempo | Mar 8, 2013 | Marxe
A primeira vez que vin un cadro de Arshile Gorky foi o famoso The Waterfall, na Galería Tate de Londres. Daquela estaba eu lonxe de saber que a figura do pintor americano de orixe armenia me ía perseguir como unha pequena obsesión durante anos. Agora acaban de publicarse nos Estados Unidos dúas biografías del. Durante algún tempo, este home empeñouse en ocultar o seu pasado de neno en Armenia, chegando a cambiar o nome real, Manoug Adoian, por un pseudónimo que nunca declarou como tal, inventándose unha vida que non tiña nada que ver coa realidade: nin era príncipe xeorxiano nin nacera en Tiflis nin moito menos era sobriño de Gorky.
Naturalmente, cando se lle ocorreu isto último, non sabía que o propio Máximo Gorky tampouco se apelidaba Gorky, senón que se chamaba Aleksei Maximovich Peshkov, co cal resultaba moi difícil que non se descubrise aquela trampa. Igual que … Seguir leyendo
por amarxedotempo | Mar 7, 2013 | Marxe
Confeso que esas entrevistas periodísticas que consisten en dar resposta case telegráfica a unha batería de preguntas inconexas, do estilo diso que se chama o cuestionario Proust, nunca me interesaron e raramente as leo. Nos casos nos que o entrevistado son eu mesmo, prodúcenme a sensación de sentirme parvo, incapaz de entrar nun xogo ao cal non lle vexo o sentido, ademais de que tampouco acerto a responder nada que teña un mínimo de graza. O outro día, por exemplo, tocoume unha entrevista desas. Nela dixen que a miña color preferida era a azul, pero puiden dicir igualmente a vermella ou a amarela. A verdade é que tanto me ten.
Cando me preguntaron por un dos personaxes máis antipáticos da Historia, respondín que Benito Juárez. Non sei por que elixín ese nome, pois hai moitos outros que me caen tan mal coma el. Recoñezo, en cambio, que o presidente mexicano … Seguir leyendo
