Nos últimos días participei en varias reunións de escritores, a maior parte deles bos amigos meus. Nun deses encontros, nas longas horas de conversa que normalmente transcorren de noite, xa despois da cea, cando se pode falar de calquera cousa con tal de non marchar para a cama, ese terror dos noctámbulos, alguén fixo mención do último libro de Antón Arrufat, o escritor cubano que lle cae ben a todo o mundo, e non sen fundamento. A min ocorréuseme dicir que o mellor do libro era a dedicatoria, co cal non pretendía rebaixar o contido da obra, que me parece excelente, senón destacar unha frase inicial que entendo que é magnífica.
A dedicatoria adquire todo o significado ao poñela en relación co título, un conxunto de relatos que se chama De las pequeñas cosas, editado polo meu amigo Manuel Borrás na editorial Pre-Textos. Nela fala Arrufat do canciño de María Estuardo, que, no instante en que o verdugo se dispuña a decapitar a raíña, ladraba e xemía no patíbulo, e tiveron que obrigalo a calar para seguir coa cerimonia.
Por suposto acabamos falando do canciño e díxose de todo, desde que o animal tivera mellor trato que a súa dona, o cal resulta tan evidente que non semella ser un pensamento demasiado orixinal, ata que os cans son enormemente fieis cos seus donos, un tópico que se ten repetido millóns de veces ao longo da historia da humanidade. Houbo incluso quen se sorprendeu de que, en vista da guerra que daba o bicho na hora solemne da execución, non o matasen tamén a el. Pois eu penso, en cambio, que esa solución iría en contra da lóxica da perversión, que esixe sempre que os verdugos teñan tamén o seu corazón. Sobre todo cos animais.
Esta columna publicouse orixinalmente o 4 de marzo de 1999.