O libro máis famoso do século XX, o Ulysses de James Joyce, ten unha historia accidentada, como saben moitos lectores. En primeiro lugar, o seu autor tivo que ver como unha atrás doutra, ata un número de nove, as mecanógrafas se negaban a copiar a novela porque a consideraban inmoral. Algunha delas mesmo foi á casa do escritor a tirarlle co manuscrito nos narices. En Inglaterra, por outra parte, non houbo ningún impresor que se atrevese a compoñelo por medo ás consecuencias legais, e a mesma Virginia Woolf, tan culta, opúxose á súa publicación, na editorial que compartía co seu home, Leonard, porque lle pareceu unha obra obscena.
Nos EEUU, as responsables dunha revista onde se tiña adiantado unha parte do libro, foron levadas diante dos tribunais de xustiza por indecentes. Aínda que o xuíz dixo no transcurso da vista, confundindo a súa competencia como xurista cos seus particulares gustos literarios, que os fragmentos publicados resultaban absolutamente incomprensibles, non tivo empacho en ditar sentenza condenatoria.
Finalmente, como se sabe, o libro apareceu editado en París por unha moza americana, Sylvia Beach, no ano 1922. Unha parte da edición, que constaba de mil exemplares, vendeuse de contrabando. Hoxe, os posuidores dun deles, teñen unha xoia nas mans. Anos despois, un impresor americano fixo unha edición facsimilar, tamén de mil exemplares, daquel mítico libro. O azar quixo que o número douscentos cincuenta e sete acabase no meu poder, non importa agora como. Figura nun lugar de honor na miña biblioteca. Onte pola tarde, ignoro por que, saqueino do estuche e fíxenlle algunhas caricias. Espero que non fose unha indecencia.
Esta columna publicouse orixinalmente o 19 de outubro de 1998.