Onte falaba aquí da escritora María Lejárraga, que é autora de todos os libros que firmou o seu home, Gregorio Martínez Sierra, incluído Canción de cuna, que agora, convertido ao cine por segunda ou terceira vez, aspira a un óscar de Hollywood. Hoxe quero referirme a unha conferencia sobre o feminismo que escribiu María no ano 1917, pero que leu en público como se fose del, o media galleta do seu marido. Nela dixo que as mulleres eran escravas dos homes e que tiñan que loitar para librarse desa horrible tiranía.
Hai unha foto da época onde se ve ao golfo no transo: pequeniño e delgado, ridiculamente empoleirado no alto da súa farsa, dirixe a autoridade do seu dedo índice cara a un nutrido auditorio de mulleres asombradas por tanta comprensión e valentía. Na primeira fila, con cara de pillabana, María Lejárraga mira sen rancor o personaxe.
Era un negreiro; non facía outra cousa que reclamarlle textos e máis textos: un acto máis para unha comedia, un artigo para un periódico de Nova York, unha conferencia que tiña que dar en Pontevedra… Coñecéndoa, compréndese a cara de María nesa foto, prácida a pesar de todo, sen rastros de cinismo. Nada hai nela tampouco que permita pensar na amargura que lle puido causar o abandono do seu home. Como lle diría a escritora anos despois a unha amiga: “Para a soidade sempre hai alivio; a compañía non ten remedio”.
Esta columna publicouse orixinalmente o 3 de novembro de 1994.