Pasaron xa dezasete anos. Un fermoso día de verán, limpo e claro, de temperatura agradable, un grupo de amigos faciamos sobremesa na casa de Ramón Piñeiro. Recordo, sentados no comedor, a un dos irmáns Sanatamarina a a súa muller, unha intelixente xudea americana que quería saber como tiña resolto eu algúns delicados problemas na tradución galega de O Principiño, a Ramón Martínez López, entón recén xubilado da súa cátedra nos Estados Unidos, a antón Sanatamarina e varia persoas máis. Por suposto, estaba tamén Isabel, a dona da casa, que ocupaba un asento á miña dereita.
A conversa era variada e ía desde as contínuas referencias á vida universitaria americana, que case todos os contertúleos coñecían, ata cuestións relacionadas coa situación política española en xeral e a detallada información que Piñeiro daba a cada pregunta que lle facían sobre o movemento galeguista en particular. Polas moitas horas que alí estivemos sentados e pola alegría que se notaba e o interés que puña todo o mundo na conversa, víase ben que a velada transcurría gratamente.
Nunha esquina, sen embrago, había unha persoa que non entendía nada, a miña muller, recén chegada a este país e descoñecedora, polo tanto, da súa lingua. Eu observaba que de cando en vez, durante toda a tarde, para aliviar a súa tortura, Isabel collía pequenos cachos de papel, facía uns poucos plegues con eles e logo pasáballos con discreción, case sen mirar para ela, pero sorrindo. Pola noite, cando quedamos sos, a miña muller sacou do peto unha fermosa rolada de diminutos paxariños de papel. O outro día, cando regresabamos do camposanto de Boisaca, pareceume que voaban sobre o ceo de Compostela.
Esta columna publicouse orixinalmente o 25 de xaneiro de 1989.