Eses comediantes aos que aludín onte aquí, que actuaban nas prazas das vilas durante o verán, adoitaban traer animais, como dixen. Eu recordo osos, cabras, cans, coellos e uns porcos espiños da India que, se digo a verdade, a min parecéronme cochos ananos do país. Cada bicho tiña as súas grazas, pero ignoro por que razón os cans sempre facían o pallaso: vestíamos de soldados, de xente con lentes e incluso de curas. Tampouco alcanzo a comprender por que as cabras as dedicaban invariablemente a oficio de equilibristas.
Polo que respecta aos osos, en xeral eran bailaríns. Acórdome dun, creo que se chamaba Indalecio, que bailaba o agarrado cunha moza da compañía, ata que a forza de engurrar nela, acababa por tirala ao chan. Entón producíase o delirio entre os espectadores masculinos, que daban alaridos e berraban unhas barbaridades imposibles.
Teño a imaxe clara de que, polo común, estes animais artistas non gozaban de boa saúde e que tampouco resultaban moi bonitos. Normalmente estaban fracos como paus, non moi limpos, co pelo enzoufado e tiñoso e bastante pasados de idade para dedicarse a unha profesión como aquela, que demandaba algún tipo de esforzo físico e obrigaba a trasnoitar, pois as actuacións tiñan lugar sempre pola noite. O caso é que non se diferenciaban demasiado dos seus amos. Mesmo á hora de rir, a xente repartía a crueldade a partes iguais.
Esta columna publicouse orixinalmente o 29 de agosto de 1995.