O meu amigo Jorge Ferreiro, veterano piloto de liñas aéreas, cabaleiro galante nacido cun século de atraso e cidadán bastante estrafalario, tíñame contado moitas veces como se toma terra en Santiago de Chile. O avión, que ten que sobrevoar o espiñazo alombado e soberbio dos Andes, a máis de sete mil metros de altura, á beira do Aconcagua, de súpeto cae de forma vertixinosa sobre a planicie, aló abaixo, para pousarse na pista en poucos minutos. O que poidan padecer o estómago e o corazón é gozo para os ollos e mais a alma.
Despois, pouca cousa. Desde un aeroporto estartelado e pobre, un autobús mete a un con parsimonia na cidade, a paso de burro, avantando aos pouquiños de tapón en tapón. Como non está demostrado que a présa sexa unha virtude, a pesar das quince horas de avión e do cansazo, o lento percorrido serve para que a primeira impresión do país non teña a vertixe estúpida das visitas dos turistas.
Paramos xusto diante do Palacio de la Moneda, fronte por fronte daquela porta que deu a volta ao mundo nunha fotografía onde se vía o Presidente Allende no xesto inútil e tráxico de defender a legalidade democrática. Puido máis a estulticia dun xeneral sen escrúpulos. A intelixencia, que é flor de recendo intenso e longo, sucumbe facilmente ante o cheiro bravo da barbarie. Non para sempre. A tumba do presidente derrocado está agora chea de flores. O outro vive solitario e acorazado nunha rúa triste pechada ao tráfico. Un heroe.
Esta columna publicouse orixinalmente o 27 de marzo de 1993.