La Voz de Galicia
Recuperación diaria das columnas de Á Marxe, escritas por Carlos Casares en "La Voz de Galicia"
Seleccionar página

Lingua pública, lingua privada

Contaba Rafael Dieste que un día se presentou na tertulia do café Tortoni, en Buenos Aires, onde residía, un individuo que quería falar con el sobre cuestións relacionadas co idioma. O escritor galego, que era autor dun manual de ortografía pensou que se trataría de alguén que pretendía discutir algunha cuestión de tipo normativo. En realidade, o espontáneo era un home curioso e intelixente, aínda que tolo, que buscaba adeptos para unha organización ou seita de xente que se comprometía a falar só con substantivos.

Como loucura lingüística non é novidosa: libros escritos desa maneira hai varios, quizais como alarde de enxeño inútil máis que como filosofía. Desde este último punto de vista, houbo un frade italiano do século XVIII, Amadeo di Tenda, que era partidario de combater o escurantismo a base de non empregar palabras abstractas.

Aínda sen ser tolo, a proposta ten algo de atractiva. Non hai dúbida … Seguir leyendo

Melina e Paola

Cando Melina Mercouri andaba por Europa adiante protestando sen descanso contra a ditadura dos coroneis na súa Grecia natal, as ameazas daqueles bárbaros ían seguindo os seus pasos de cidade en cidade, de hotel en hotel. Case sempre se trataba do mesmo, é dicir, chamarlle puta por teléfono, xurarlle que o seu home lle puña os cornos con toda clase de mulleres e anunciarlle unha morte inminente, previa á inevitable violación. Un aburrimento. A miseria moral dos brutos non dá nunca para moito máis.

Nunha ocasión, Melina tiña que falar nun teatro da cidade italiana de Xénova. O acto debía empezar ás oito en punto da tarde. Uns minutos antes, unha rapaza da organización foi comprobar se todo estaba a punto, incluídos os micrófonos. Por casualidade descubriu un paquetiño envolto en celofán e atado con cintas.

Era unha bomba preparada para estourar ás oito e cinco, cando Melina estivese falando. … Seguir leyendo

Alumnos, alumnas e alumnes

Houbo unha tempada na que Luís Trabazo, un home intelixente e pintoresco, deses que fan lenda, utilizaba o masculino como xénero único, de maneira que dicía o muller, o nena, o lúa e o boca. Non sei de onde sacou aquela extravagancia nin que pretendía conseguir ou demostrar con ela, pero estou seguro de que respondía a algunha complicada teoría, probablemente disparatada, pero con fundamentos inxeniosos, non sempre gratuítos. Entre a loucura e o puramente estrafalario, Trabazo tiña moito talento.

O outro día pregunteille a un grupo de rapazas e rapaces se elas se sentían discriminadas cada vez que me dirixía ao conxunto utilizando só o xénero masculino, como mandan as normas, e unha das mociñas respondeume que se eu dicía, por exemplo, que calasen todos, pensaba que me refería exclusivamente aos rapaces.

Non me pareceu que o dixese por ser orixinal ou porque militara nalgunha organización en defensa destas … Seguir leyendo

Historia dunha serea

No congreso este de Lisboa, que trata sobre “Os narradores e o mar”, participamos arredor de cincuenta escritores, cada un disposto a contar o que se lle ocorra respecto do asunto que nos xuntou aquí. Hai de todo, desde quen viu o mar por primeira vez durante a súa lúa de mel, ata quen naceu á beira del ou aqueles outros que navegaron por todos os océanos en grandes petroleiros como oficiais da marina mercante. En conxunto, os relatos son interesantes, como ocorre case sempre coas experiencias persoais.

Hai tamén xente que viu o mar só a través da literatura. Se eu tivese que elixir entre todas as mesas redondas que se celebaron ata agora, un total de seis, foron precisamente os participantes desta última categoría os que dixeron as cousas máis atractivas, polo menos para min. Trataron o tema “Sereas, monstros e lendas”.

Gustoume de maneira especial o que … Seguir leyendo

O demo

Onte pola tarde, en Ourense, cando ía paseando polos antigos xardíns de Concepción Arenal, que agora non sei cómo se chaman, fun asaltado polo Demo. Era un rapaz de sete ou oito anos, ferozmente vestido de negro, pero cunha capa encarnada, bigote grande e picudo, cara de ánima en pena e tridente na man.  Embestiume desde lonxe, a unha distancia de trinta metros, talmente como se eu fose un cristiano condenado a morte e el un gladiador disposto a furarme de lado a lado. Cando o vin a tres ou catro metros de min, tan determinado a traspasarme, erguín os brazos e declareime rendido. Entón conseguín que parase.

Nada máis calmalo, antes de que tivese un trasacordo, pregunteille cómo se chamaba. A resposta foi seca e terminante: —¡A ti que che importa!—. Víase que a calma era aparente, quizais a aceptación tácita, incluso de orixe xenética, como ocorre cos cans, … Seguir leyendo

Ilusión cumprida

As persoas que coñeceron a Otero Pedrayo recordarán que tiña a coquetería de presumir de vello. Para resaltar esta presunción, adoptaba dicir tres cousas. Primeiro, que coñecera nada menos que a don Nicolás Salmerón, presidente da primeira República española; segundo, que asistira ao enterro do Conde de Cheste, último virrei do Perú; terceiro, que el mesmo non era máis que un vello fantasma do século XIX. Este detalle final, que eu lle escoitei dicir moitas veces, escribiuno incluso na dedicatoria dun libro.

Presumir de vello é bastante frecuente entre persoas de moita idade. Recordo unha comida na casa dos meus pais, na que Otero estivo competindo co meu avó, que daquela pasaba dos noventa anos, sobre estas historias. Estou vendo a cara de don Ramón cando o seu adversario lle dixo que asistira ao enterro de Curros Enríquez.

A única razón que un ten para lamentar non ser máis vello … Seguir leyendo

Contalo, lamentalo, cambialo

Cando se celebrou o sonado xuízo contra O. J. Simpson no verán do ano 1995, unha testemuña que adoitaba pasear o can polas noites nas inmediacións da casa do crime foi interrogada na sala pola fiscal para que dixese se escoitara voces que proviñan de dentro e se era certo que tiña comentado cun amigo que unha daquelas voces soaba como se fose dun negro. Antes de que se producise a resposta, un dos avogados protestou indignado por considerar que a pregunta deixaba traducir sentimentos de tipo racista.

Non sei se a pregunta tiña ese sentido, pero a verdade é que moitos negros falan distinto dos brancos. Esas diferenzas danse entre persoas de diferentes rexións (aquí distinguimos perfectamente un catalán dun andaluz) ou entre os membros de distintas clases sociais (pola fala podemos saber quen foi á escola e quen non).

En Xava, por exemplo, a clase alta fala en … Seguir leyendo

Pasaxeiros nun tren

No último número da revista Granta, o escritor alemán Hans Magnus Enzensberger describe con precisión unha experiencia que todos temos vivido algunha vez nas nosas vidas: un grupo de persoas viaxa tranquilamente no departamento case baleiro dun tren; as bolsas, os periódicos e as gabardinas descansan sobre os asentos non ocupados ata que, de pronto, nunha parada ábrese a porta corrediza e entran dous novos pasaxeiros. Irritados, os viaxeiros primitivos reaccionan con fastío ante a chegada dos intrusos.

A historia pódese volver un pouco máis complicada aínda. Por exemplo, os recén chegados, despois de ocupar os lugares que lles corresponden, pasados os primeiros minutos de tensión, esquecendo por completo que uns momentos antes eles eran molestos invasores, reaccionarán xa como nativos se de novo se abre a porta para dar paso a outros pasaxeiros dispostos a instalarse nos asentos que sobran.

Unha reacción tan común como esta por forza … Seguir leyendo

Unha librería de ilusións

Algunha vez xa teño falado aquí da miña paixón por Conan Doyle en xeral e polo personaxe de Sherlock Holmes en particular. As obras deste escritor debían ser obrigatorias para quen quixese aprender a escribir con claridade e corrección, o cal non significa escribir con simpleza, que iso xa depende da cabeciña de cada un. Digo isto, porque estes días pasados descubrín en Nova York unha librería dedicada practicamente ao célebre novelista escocés e á súa criatura de ficción, tan estudada como Hamlet.

O problema, cando un encontra estas cousas, adoita ser económico e de espazo. En primeiro lugar, non se pode mercar todo; ademais, a capacidade de transportar paquetes durante as viaxes está limitada por razóns de tipo práctico. Aínda así, facendo un esforzo, trouxen algunhas xoias, entre elas, dúas primeiras edicións.

A librería era un tugurio que contrastaba coa elegancia das empregadas e a informatización dos fondos, metidos … Seguir leyendo

Alemania

Pasou a visitarme unha rapaza alemana, estudiante na universidade de Tréveris, que fala un galego moi correcto e case sen acento, para facerme algunhas preguntas relacionadas coa tese de doutoramento que prepara. Trata de estudiar a visión do seu país a través dos escritores galegos. Como eu andiven bastante por alá, e incluso residín en Berlín unha tempada, na casa de escritores do Literariches Colloquium, na localidade de Wannse, preto de Potsdam, ela quería que lle contase as miñas impresións, non só as que adquirín en Alemania, senón a imaxe que me facía daquel país antes de coñecelo, incluso na miña infancia.

Confeseille a verdade. A primeira idea que tiven do seu país, cando era aínda neno, non foi moi positiva. Para min, Alemania identificábase unilateralmente con Hitler e a matanza dos xudeos, sen matices. Logo, durante algún tempo, participei do tópico das cabezas cadradas, a disciplina e o … Seguir leyendo