O outro día estiven escoitando unha conferencia de Antonio Pérez Prado, que é un médico arxentino, fillo de pais galegos nacidos en terras luguesas de Parga e Baamonde. Xa o tiña oído outras veces e sabía do seu sentido do humor, das imitacións portentosas que fai de Borges, por exemplo, pero non lle coñecía a versión que deu da Guerra Civil española, na súa versión arxentina, é dicir, tal como a viviron os emigrados naquel país, divididos tamén en dous bandos. Para acentuar ademais o carácter fratricida da contenda, aqueles bandos tomaban café en dous locais próximos, fronte por fronte, separados por unha rúa.
Non será difícil de imaxinar aquela situación, que nalgúns casos tivo que ser esperpéntica, incluso nos seus momentos máis heroicos e dramáticos, algo parecido á guerra de Gila ou a aquela película de Luis García Berlanga na que os leais e os rebeldes loitan desesperadamente entre si por unha vaca que, ao final, non será para ninguén.
O que non resultaría fácil de imaxinar, en cambio, foi o que sucedeu un día daqueles, en pleno verán, cando os republicanos do bar —Miaja— empezaron a chegar ao local, cada un co seu paraugas, co susto correspondente dos camareiros, alarmados polo que podía pasar. E pasou. Nun momento determinado, saíron todos con aqueles artefactos na man e dirixíronse con decisión ao café dos nacionais. Estes, esperaban con inquietude, pero sen saber ben que ía pasar, aínda que supoñendo que lles querían pegar uns paus. Pois non foi iso. Os invasores, que eran uns trinta, limitáronse a abrir os paraugas e permanecer con eles así, unicamente co propósito de traerlles mala sorte aos seus inimigos.
Esta columna publicouse orixinalmente o 3 de febreiro de 2000.