Cando eu era neno, na casa do meu tío Benito, en Sabucedo, había un landó no patio. Os meus primos, maiores ca min, aínda o viron funcionar, tirado polo cabalo. Nos meus tempos non era máis que un artefacto para xogarmos os pequenos, privado xa dalgúns dos seus elementos decorativos, como os farois e outros adornos. Subiamos nel, pasabamos por debaixo, e unhas veces servía para imaxinar que andabamos en coche de motor e outras para simular que dispuñamos de casa propia. Non recordo que sucedeu despois con el, aínda que non me custa supoñer que acabaría desfeito en cachos, tirado nun recuncho de calquera almacén de chatarra.
Nunca entendín por que se chamaba o landó dedato. Esta última palabra, igual que me ocorreu con “pestimales”, que se cantaba no himno de San Roque, e algunhas máis que non veñen ao caso, formaron parte do vocabulario enigmático da miña infancia. No segundo dos casos citados, por exemplo, tardei anos en saber que se trataba de “peste y males”. O primeiro aprendino aínda o sábado.
Foi durante unha cea ao aire libre, en Toralla. Como todos os anos por estas datas, xuntámonos alí un grupo de parentes. Resultaba inevitable que recordásemos cousas do pasado. Alguén citou o landó dedato e de pronto, como un foguete que estrala no aire, dixo: “Aquel landó pertencera a don Eduardo Dato, xefe do Goberno, e a familia vendeuno cando o mataron”. No momento, sentín unha pouquiña vergonza, como se alguén me pillase roubando un bolígrafo, pero logo deume pena. Non sei exactamente por que. Quizais porque non tratei co respecto debido unha reliquia histórica. Tal vez porque recordar as alegrías da nenez produce tristeza.
Esta columna publicouse orixinalmente o 24 de agosto de 1998.