Coñecín a Guillermo Torrelio, alá polo ano 1975. Era un boliviano, pequenote, de pel morena, con ese peito abombado que teñen as persoas acostumadas a respirar a máis de catro mil metros de altura, onde o aire escasea e produce o soroche, un mal que deixa os ósos como de goma e o corpo feito unha desgraza. Guillermo tivo que fuxir do seu país por cuestións políticas e atrevesou a cordilleira dos Andes a pé, cun saco ao lombo, no que levaba un ben para el apreciadísimo: a imprenta do sindicato no que militaba. Despois de moitos días de viaxe dura e penosa, chegou a Chile, xusto un par de semanas antes de que se producise o golpe de estado.
Naturalmente, falo de Pinochet. A Guillermo Torrelio, un bendito, salvoulle a vida, que alguén lle quería quitar, o embaixador de Suecia, Edelstam, outro home legal que chegou a andar a labazadas cos soldados enviados a facer aquela facaltruada ou a cometer aquela ignominia. Durante anos, nos veráns, Guillermo foi un agradable compañeiro de tertulias. Hai moito tempo que non sei nada del.
O causante das desgrazas do meu amigo boliviano é agora un vello de máis de oitenta anos que chora. Resulta difícil non sentir piedade por el, aínda que teña o corazón cheo de víboras. O outro, aquel militarote soberbio e brutal, de poucas letras e boca desatada, sen apenas subsconsciente, xa non poderá ser xulgado. A sorte aliouse con el. No caso de que xulguen agora a ese pobre ancián recluído nunha clínica de Londres, será como aqueles xuízos da Inquisición nos que se condenaba aos mortos. Que o deixen en paz. Aínda que as lágrimas dos demais a el non lle importaron, para unha persoa normal resulta difícil soportar o pranto dun vello.
Esta columna publicouse orixinalmente o 29 de novembro de 1998.