Hoxe acordeime de Leoncio, un tolo da miña infancia que entre as súas actividades menores tiña o costume de dar as grazas cunha ristra edulcorada de diminutivos da súa colleita. A unha señora que se chamaba Manuela, por exemplo, dicíalle algo así como “Moitas graciñas, dona Manoluchiña querida”. Era un home bo, nada agresivo, mesmo servicial se lle encomendaban algún recado que puidese facer, aínda que cando había vento ou tronos, saía á rúa acelerado e dáballe por pegar puñazos contra os postes da luz ou botar discursos entre dentes, sen que se lle entendese máis que unha furia inconcreta, dirixida cara ao aire, sen destinatario humano coñecido.
Entre as actividades maiores, aquel home, armado cunha panca de ferro, un mazo e un cicel, empeñábase en desfacer pacientemente a casa onde vivía. Tardou anos, pero conseguiuno. Mentres traballaba, ou como se chamase aquilo, acompañábase con cancións no alto do andamio, desde ondesaudaba de forma moi educada a cantas persoas pasaban por baixo, ofrecendo os seus servizos de cantería para arranxar algún desperfecto. Rematou vivindo nun búnker de cemento que lle fixeron os veciños. Un destes últimos, home intelixente e reflexivo, tenme dito moitas veces que o Leoncio debía converterse nun símbolo. Non tanto pola metáfora autodestrutiva, que podería transformarse facilmente nunha parábola, senón porque era inmensamente desconfiado.
O meu amigo di que Galicia, como aquel tolo, vive na cultura da sospeita permanente, que todo o mundo está baixo a mirada inquisidora dos demais e que a felicidade de moitos consiste en descubrir a alguén nunha situación comprometida, ambigua dabondo para xustificar un ataque raso e mortal. A verdade é que estes días parece así. Hai quen, como Leoncio, canta mentres desfai a casa.
Esta columna publicouse orixinalmente o 29 de xuño de 1992.