Hai anos escoitei un programa de radio que consistía en que un señor lle daba unha noticia desde Radio Madrid a outro que se atopaba nunha emisora de Valladolid, o cal debía transmitirlla a un terceiro e este a un cuarto, e así seguidamente, ata dar unha volta completa a España e rematar no punto de orixe. Por suposto, os protagonistas non podían escoitar o programa, pero os ouvintes podiamos comprobar como a noticia se ía transformando, de emisora en emisora, e acababa nun disparate. De xeito que a frase que dicía: “En Leganitos, un motorista atropelou a dúas señoras, unha das cales levaba un can”, rematou en algo así como: “En Madrid, un tal Pepito, que ía en moto cun can e unha señora, matou a unha vella nun paso de peóns”.
Algo semellante me pasou a min o outro día. Resulta que hai un ano, nunha rolda de prensa, dixen que os escritores galegos liamos os nosos colegas portugueses, pero que non ocorría o mesmo ao revés. Para explicalo, puxen un exemplo. Contei que o meu amigo Almeida Faria, coñecido novelista portugués, un día confesoume que lía os meus libros en castelán, pois en galego parecíalle difícil: “¡E que o galego ten tanto xis!”
Aclareille ao periodista que Almeida Faria se refería ao feito de que en galego utilizamos un único grafema (o x ou xis), en vez dos tres que emprega o portugués (onde nós poñemos xente, eles poñen gente, o que nós grafamos como xaneiro eles fano como janeiro, aínda que coincidimos en escribir da mesma maneira caixa). A continuación, deume por facer un comentario que despois encheu moito papel. Dixen: “A ortografía galega é un pouco extravagante. Somos a única lingua románica que escribe Geografía con xis”. O caso é que onte lin nun semanario galego unha noticia tan divertida como aquela da moto e as señoras de Madrid. Dicía que “Almeida Faria cualificou a obra literaria de Carlos Casares como extravagante”. Peor sería que dixesen que me cravou un puñal.
Esta columna publicouse orixinalmente o 16 de decembro de 2000.