Estiven lendo un artigo feo sobre María Kodama, a muller que cometeu o delito de casar con Borges, que lle levaba corenta anos de idade. Era unha restra de acusacións infames, nas que non se aforraban os adxectivos máis duros, extraídos das zonas escuras e profundas do dicionario, deses pozos nos que xa non hai auga, senón lodo. Chamábanlle aventureira, muller fría e calculadora, incluso perversa. Nin sequera se evitaban as insinuacións sobre o rostro oriental desta muller, que se algúns consideramos enigmático e misterioso, o autor do artigo cualificábao de híbrido, igual que ocorre coa condición das mulas, que ademais son estériles. Unha pluma que é capaz de escribir esas cousas debía incendiarse nas mans do seu dono.
Non coñezo a María Kodama nin sei case nada sobre a súa vida, pero abóndame coa lectura destas palabras sobre ela para que me caia ben e que lle faga, desde hoxe, un pequeno altar na miña memoria, con velas e con flores. Nesta tarde outoniza, fermosa pero melancólica, achégome a ela, aínda que non o saiba, e ofrézolle desde aquí para sempre a simpatía do meu corazón.
E acórdome dun poema de Borges titulado Límites, que un día lin en Betanzos, nun lugar fermoso ao aire libre. Desde entón téñoo repetido moitas veces para min, quizais para recordar aquel momento ou tal vez porque, dicíndoo e volvendo a dicilo, consigo que esas palabras sexan tamén miñas, pois ese é sen dúbida o destino dos grandes poemas. Gústame especialmente a estrofa que di: “Si para todo hay término y hay tasa, y última vez y nunca más y olvido, ¿quién nos dirá de quién, en esta casa, sin saberlo, nos hemos despedido?” Todos nos despedimos algunha vez. Pero non da comprensión nin da decencia. Nin de María.
Esta columna publicouse orixinalmente o 12 de outubro de 1999.